O wyprawie
- Malta, Gozo i Comino – wędrówki po wszystkich trzech wyspach archipelagu maltańskiego
- Kosmopolityczna Valletta – mozaika kultur i ,,ciche miasto” Mdina – dawna stolica
- Świątynie megalityczne oraz fortece rycerzy maltańskich
- 2 dni na Gozo i Comino: wapienne klify, ukryte plaże, naturalne łuki skalne i laguny
- Trasa wzdłuż Victoria Lines – Wielkiego Muru Maltańskiego
- Odkrywanie smaków kuchni maltańskiej (fenek, bebbux, ftira i pastizzi)
Malta, Gozo i Comino – słońce, morze, historia
Według powiedzenia kobieta jest pełna sprzeczności, ale trafniej jest stwierdzić, że harmonijnie łączy w sobie przeciwieństwa. Jak Malta, która mimo że leży w sercu kultury śródziemnomorskiej, duszę ma z gruntu brytyjską. Ta mozaika angielskiej elegancji i południowej elan vital przyprawia o zawrót głowy. Wpływy dawnego kolonizatora przeplatają się tu z dziedzictwem Orientu, zupełnie niebrytyjską pogodą i egzotycznym krajobrazem. Na swoisty melting pot języków, tradycji i kultur złożyły się podboje Fenicjan i Rzymian, panowanie Bizancjum, najazdy Arabów, Normanów, francuskich Andegawenów, hiszpańskich Aragończyków, długi okres rządów rycerzy św. Jana, przybycie Napoleona i wreszcie trwająca przeszło 200 lat dominacja brytyjska.
Malta, najdalej na południe wysunięte państwo Europy, jest niewielkim, świetnie prosperującym, gęsto zaludnionym krajem. Ani pogoda, ani dystanse, ani nawet język nie stanowią przeszkody w jej odkrywaniu. Dzięki krótkim przejazdom (szerokość głównej wyspy to ok. 10 km a długość ok. 28 km), zyskamy dużo czasu na spacery. Podczas wyprawy odwiedzimy wszystkie trzy zamieszkałe wyspy maltańskie: Maltę, Gozo i Comino, na horyzoncie będziemy też wypatrywać mikro wysepek: Skały Grzyba i Filfli. Nasze wędrówki będą prowadzić wzdłuż postrzępionej, urozmaiconej zatokami i półwyspami linii brzegowej i po najpiękniejszych klifach Malty i Gozo.
Wyspy kobiet
Tym, co wyróżnia Maltę, są doskonale zachowane świątynie megalityczne, zaliczane do najstarszych budowli kamiennych na świecie. Z pewnością zasługują na miano megaatrakcji – wystarczy sobie uświadomić, że ich maltańscy budowniczowie, żyjący ok. 3600 a 2500 lat p.n.e., potrafili obrabiać gigantyczne monolity ważące ponad 50 ton, dysponując jedynie narzędziami z kamienia, kości i drewna! Co więcej, najstarsze maltańskie świątynie są starsze o ok. tysiąc lat od piramidy Cheopsa czy Stonehenge! Podczas wędrówek odwiedzimy świątynie Ġgantija na Gozo oraz Ħaġar Qim i Mnajdra na Malcie. Staniemy oko w oko z gigantami przeszłości i poczujemy moc niezwykle rozwiniętej cywilizacji, a przy okazji odkryjemy kobiecy charakter archipelagu. Malta nie bez powodu nazywana jest wyspą kobiet. Terakotowe figurki postaci o obfitych kształtach, krągłych udach, ramionach i piersiach, a zarazem maleńkich stopach i dłoniach, odnalezione w ruinach megalitycznych sanktuariów, stanowią dowód kultu bogini płodnej natury w okresie cywilizacji świątyń. Są zmysłowe, powabne i pełne wdzięku. Niektórzy badacze skłaniają się do teorii, że kilka tysięcy lat temu na Malcie rządziły kobiety. Pozostałości świadczą, że zamieszkujące wyspy mieszkanki nie prowadziły wojen, ceniły natomiast piękne stroje (znały plisy na spódniczkach) i biżuterię, dbały o fryzury, być może miały też słabość do celebracji posiłków i obfitych biesiad, czego potwierdzeniem byłyby ich puszyste kształty… Kres megalitycznej kultury maltańskiej nastąpił gwałtownie i w tajemniczych okolicznościach. Pozostała tajemnicza energia, do której źródła spróbujemy się zbliżyć.
Trzy stolice
Na trasie naszych wędrówek znajdą się trzy stolice. Odwiedzimy główne miasto na Gozo Victorię (Rabat), nad którym dominuje wyrastająca ze skalistego wzgórza cytadela (Il-Kastell) – dziś twierdza-muzeum z widokiem na okolice. Od czasów panowania Arabów do XIX w. miasto nosiło nazwę Rabat (z arab. „przedmieście”). Zmieniono ją dla uczczenia jubileuszu 60 lat panowania królowej Wiktorii. Victoria jest dziś najbardziej zaludnionym miastem Gozo, choć w samej cytadeli mieszka zaledwie kilkadziesiąt osób.
Wstąpimy też do Mdiny, która do czasu przybycia joannitów była gwarną stolicą Malty. Z centrum wyspy kontrolowała całą okolicę. Doskonale zachowana średniowieczna starówka Mdiny (L-Imdina) w porównaniu do większych miast na wyspie stanowi oazę spokoju. W labiryncie zaułków i zacienionych uliczek można poruszać się jedynie pieszo. Dlatego dawna stolica Malty nazywana jest Cichym Miastem. Z ufortyfikowanego przez Fenicjan już ok. 1000 lat p.n.e. wzgórza Mdina spogląda dziś w stronę Valletty ze stoickim spokojem. Rycerze zakonu św. Jana, dla których była zbyt odległa od portu, wprowadzili w niej niewiele zmian urbanistycznych, dzięki czemu zachowała arabsko-normański charakter.
W ostatnim dniu pobytu, zwiedzimy współczesną stolicę wyspy La Valletta, co będzie stanowiło prawdziwą wisienkę na torcie. Wpisana na listę UNESCO starówka skupia 320 zabytków na niewielkiej powierzchni, zaledwie 55 ha – to jeden z najbardziej skoncentrowanych historycznych obszarów na świecie. Została ogłoszona Europejską Stolicą Kultury 2018 r. Kiedy Wielki Mistrz Jaen de la Valette wmurowywał kamień węgielny pod budowę La Valletty, ostatnią rzeczą, którą planował, było miasto eleganckich pałaców, jakim nam się jawi obecnie. Miała być ona fortecą ochraniającą dwa porty po obu stronach skalistego półwyspu. Stolica Malty jest nierozerwalnie związana z historią joannitów. Wizyta w Konkatedrze św. Jana z dziełami słynnego malarza Caravaggia – to absolutna konieczność dla wielbicieli sztuki.
Wielki Mur Maltański
Niewątpliwą atrakcją Malty jest widokowa trasa piesza wzdłuż Wielkiego Muru Maltańskiego – Victoria Lines, którą można przejść niemal całą północno-zachodnią część wyspy. Od 1887 r. oficjalnie nosi ona imię królowej Wiktorii, nadane z okazji diamentowego jubileuszu zwierzchniczki i do dziś jest symbolem dominacji brytyjskiej na Malcie. Zbudowany pod koniec XIX w. 12-kilometrowy pas umocnień z wieżami, w rzeczywistości nigdy nie został wykorzystany w celu obronnym. Najlepiej zachowany fragment fortyfikacji znajduje się na północ od Mdiny (Dwejra Lines) oraz w okolicy Mosty, słynącej z trzeciej co do wielkości kopuły kościoła w Europie.
